"Nederland is een zeer gastvrij land"
Na de Tweede Wereldoorlog hebben de 'Overwinnaars' Europa in een Westelijk en Oostelijk deel opgesplitst. De Westerse landen konden hun eigen land vrij herbouwen en inrichten. Het Russische leger bleef de Oostelijke landen, Hongarije inbegrepen, permanent bezet houden. Het politieke en economische leven van deze landen werd op communistische manier vanuit Moskou gedirigeerd.
Hiertegen heeft de Hongaarse bevolking op 23 oktober 1956 met een volksopstand gereageerd. Op 4 november van dat jaar werd hieraan door het Russische leger een einde gemaakt. Sovjet-tanks maakten op die dag een bloedig einde aan de opstand. Tienduizenden Hongaren vluchtten naar het buitenland.
Nederland opende zijn grenzen voor een zeer select aantal vluchtelingen. Het zouden er uiteindelijk 3000 worden. Tibor (89) en Eva Csengö (87) waren daarbij. Nu, 66 jaar later, kijken zij in hun huis in Assen, terug op die roerige periode in hun leven.
Beiden hebben een verschillende ervaring uit hun jeugd. Was het mogelijk om gelovig te zijn in een communistisch geregeerde staat? Tibor komt uit een katholiek milieu. Eva: "Ik kwam uit een middenklasse familie en heel bewust christelijk opgevoed. We gingen iedere zondag naar de kerk:'
Geofysica
Zij ontmoeten elkaar in 1954 op de Universiteit van Sopron. Het is liefde op het eerste gezicht. De stad ligt direct aan de Oostenrijkse grens. Geofysica is hun studierichting. Dan loopt het jaar 1956 ten einde. De studie van Tibor is bijna voltooid. Eva is dan derdejaars.
Geïnspireerd door de anti-Stalin-rede van de Russische partijleider Nikita Chroesjtsjov had lmre Nagy in Hongarije een democratische regering opgezet die een van Moskou onafhankelijke politieke koers wilde gaan volgen. Toen János Kádár begin november, met steun van Moskou, de macht greep en de hervormingen terugdraaide, vreesden veel voor hun vrijheid vechtende Hongaren de represailles van het nieuwe orthodox communistische regime en vluchtten naar het Westen.
Opstand
Op 23 oktober 1954 kwamen de studenten in Boedapest in opstand. Later sluiten de arbeiders zich aan. "We hoorden via de radio dat de studenten zelf twaalf punten van hun actie programma wilden voorlezen. De nieuwe regering verklaarde dat zij de hulp van de Russische troepen inschakelde om de orde te herstellen. Dat gebeurde op een verschrikkelijke manier. Boedapest werd gewoon kapot geschoten. In onze onnozelheid dachten we in Sopron dat we de Russische troepen op een kwetsbare plek konden overmeesteren. Dat werd een grote teleurstelling. Naast onze studie kregen de mannelijke studenten ook een militaire opleiding en zelfs in de vakantie gingen ze op oefening. En dat alles om het communisme te kunnen verdedigen."
Nederland
Met een kleine groep studenten kwamen zij in het Oostenrijkse vluchtelingenkamp Sint Wolfgang al snel in aanraking met een Nederlandse delegatie. De Oostenrijkers zorgden voor een uitstekende ontvangst. "We maakten kennis met vertegenwoordigers van het Universitair Asiel Fonds Utrecht. Zij hadden gelden ter beschikking om in Nederland af te studeren:'
Eva: "Ik stak direct de hand omhoog toen Nederland werd genoemd. Onze dominee had in Nederland gestudeerd en was altijd vol lof over zijn ervaringen. Hongaarse kinderen gingen vroeger al altijd op vakantie naar Nederland om aan te sterken. De Jaarbeurshallen in Utrecht vormden op 14 november de toegangspoort tot Nederland.
Hier werden alle Hongaarse vluchtelingen in eerste instantie opgevangen, verzorgd en van een slaapplaats voorzien. Ook vond hier registratie en verdere administratieve afhandeling plaats. Van daaruit werden de nieuwkomers naar bungalowparken, leegstaande kazernes of particuliere huizen vervoerd:'
Juliana
De Hongaarse vluchtelingen hebben zich van begin af aan ook mogen verheugen in een buitengewone interesse van de koninklijke familie. Met name koningin Juliana en prinses Wilhelmina toonden zich zeer begaan met de opvang en het lot van Hongaarse nieuwkomers in ons land. Dat uitte zich onder meer in regelmatige financiële giften, het ter beschikking stellen van paleizen voor tijdelijk onderdak en bovenal in het afleggen van persoonlijke bezoeken aan de Hongaarse vluchtelingen.
Ook Tîbor en Eva Csengö hebben goede herinneringen aan de fantastische ontvangst van de Hongaarse vluchtelingen studenten in Zeist in het complex 'Heerewegen'. "Daar beleefden we een geweldige tijd. Op de eerste dag van december zijn we daar getrouwd en konden we in Utrecht onze studie voortzetten. En heel veel vrijwilligers boden hun hulp aan. We begonnen al direct met taalcursussen. Later werden we ondergebracht bij het gezin van een hervormde predikant in Oud Zuilen. Het was een prettige ervaring om in die tijd altijd benaderd te worden door gelovige mensen. Daarom hebben we ons vanaf het begin welkom gevoeld. Daarbij was de steun die ze kregen van reeds in Nederland verblijvende landgenoten zeker niet onbelangrijk. Een zelfgeschreven integratie boekje, uitgegeven door het Hongaars studentendispuut Mikes Kelemen Kör, en een taalcursus maakten de nieuwkomers wegwijs in ons land."
Drenthe
Tîbor haalde na langdurige gezondsheids problemen in 1965 aan de Utrechtse Universiteit zijn diploma in de Natuurwetenschappen met geofysica als hoofdvak. Eva deed met succes in 1960 haar kandidaatsexamen. Tibor had ondertussen al ervaring opgedaan bij het TNO in de methode om grondwaterwinplaatsen door geo-elektrische methoden op te sporen. Vijf dagen na het behalen van zijn diploma ging hij aan het werk als 'wetenschappelijk medewerker' van de N.V. Waterleiding Maatschappij Drenthe. Hij zou er zijn verdere loopbaan blijven. Om na dertig jaren afscheid te nemen. Eva raakte in 1960 zwanger en ging zich later intensief storten op het vrijwilligerswerk.
Wat hebben hun ervaringen hen geleerd? "We zouden ons in dit land eigenlijk overal wel thuis voelen, maar je moet je wel alleen goed aanpassen. Nederland is een zeer gastvrij land. Maar de integratie houdt eigenlijk nooit op. Je moet heel actief blijven om hier met plezier te wonen'.'
Tibor werd al snel uitgenodigd om lid te worden van de plaatselijke Ronde Tafel. Hun kinderen leerden veel op de padvinderij. MaarfHongarije is nooit helemaal uit hun leefwereld verdwenen; hun zoon woont er en werkt daar nu.
En ondertussen kijken ze bezorgd naar de televisiebeelden met de trieste ontwikkelingen in Oekraïne. Die zijn natuurlijk anders dan in hun Hongaarse tijd. Maar raakvlakken zijn er wel. "We hopen dat de vluchtelingen in deze tijd dezelfde prettige ontvangst krijgen. Dan zullen ze zich hier ook snel en gemakkelijker thuis voelen.'
Op de foto is Tibor de man naar wie de pijl wijst. Zijn vrouw Eva staat voor hem, nog net zichtbaar.